Dic 14

Jer i l’hai provà l’istesse sensassion ëd doe sman-e fà, precise. Da la matin a eut ore a la sèira a eut e mesa a l’é stàita tuta na corsa: e për ël Rosin-e, e për ël travaj (bej proget ëd tradussion, ën cost moment, o për dì mej a l’é tut l’ann ch’am rivo dij bej proget, interessant e da vempe la testa), e për giuté n’amis ch’a ancamin-a n’atività neuva.

E come doe sman-a fà véner i l’hai lession con Soffietti, e ‘dcò costa a l’é na ròba ch’i veuj pronté da bin – pì da bin ch’as peul, pròpi come l’angagg a scrive ën piemontèis.

E parla quàich minuta con papà e mama dla possibilità d’avèj na badante. Na “bela” ròba ch’im impegn a fé diventé realtà an pòch temp – com ch’i l’hai dije a mama jer, i n’avreve nen damanca ënt in doman, i n’evi damanca adess.

E peui va a oghe la récita dla cita cita – l’ùltima da cita, a dila tuta, chila che stèmber qu’en a sarà già al medie –, e fà sòn e fà lòn. Tuta na corsa, na corsa longa ën dì.

Prim arsultà: ier sèira la cita granda a l’ha dime “allora oggi puoi dirti bravo”. Ben, a peul esse, im lo conced.

Scond arsultà: scrive ant l’agenda life plan, che për mi a l’é ën sintagma important. Life plan a veul dì dòp a la corsa fërmesse na minuta, pensé verament, pensé da bin a lòn ch’i veuj ch’a-i càpita ancora ‘nt la mia vita. (Lùn-es i l’avìa lesù coste paròle, ch’a buto ën pressa ën prospetiva tante ròbe – tute ‘l ròbe, a dila tuta, meno cole verament, verament – ma verament – importante.)

Ecco: a la finitiva, a penseje bin, ij di come jer, ij di fàit ëd corse sensa fin a l’han costi doi bèj arsultà: che la cita granda am dija, bele se nen an manera direta, “brav” (vagneme ‘l rispet ‘d cole doe përson-e quand ch’a saran grande essend ël but pì important ëd tuj, për mi) e che mi im ferma n’ora o doe o tre o bele na sman-a a pensé da bin lòn ch’i veuj fé da grand e lòn ch’i peuss fé për j’àit.

Taggato:
Nov 09

louane-emera
I l’hai pruvà a viré an nòsta lenga costa canson, ch’i l’hai dëscurbì mersì a cost film, che a soa vòlta i l’hai dëscurbì mersì a un coment casual dla cita granda, a la qual la soa professorëssa ‘d latin e grech a l’avìa parlajne.

Na caden-a longa (bele che “tanti anej a ten-o nen”, për dila con Montale), che për mi an cost moment a l’ha doi significà: la cita granda, che con ij sò dissèt agn an rivanda a tuta fòrsa a veul naturalment (e giustament, e as capiss) pijé ël vòl; e papà, ch’i l’hai tirà su da ‘n tèra dumìnica ‘d sèira sentend quasi nen ëd pèis (“era bello il panorama visto dall’alto“).

Na caden-a longa (“Pare e Mare / quat grand, / eut ëpceron…“), un vòl sensa fin.

Papà e mama car, mi i part
iv veuj bin ma i part
i l’avreve pì nen na cita
stassèira

Mi i scap nen, i vòl
capì bin: i vòl
sensa fuma e sensa àlcol
i vòl, i vòl

Chila am vardava ier
anchieta, sagrinà, me mama
come se a sentèissa
an realtà a l’avìa tëmma
a l’avìa capì

I l’hai dit ch’i stasìa bin
l’aria seren-a an pien
chila a l’ha fàit finta ‘d nen
e me papà impotent
a l’ha soridù

Pa torné andré
slontanesse un pòch ëd pì
a Gard a-i é n’àutra stassion
e a la fin l’Atlàntich

Papà e mama car, mi i part
iv veuj bin ma i part
i l’avreve pì nen na cita
stassèira

Mi i scap nen, i vòl
capì bin: i vòl
sensa fuma e sensa àlcol
i vòl, i vòl

An sla me stra im ciam
se papà e mama a sospeto
che le mie larme a son colà
le mie promësse e l’anvìa
dë andé anans

Chërde mach an mia vita
tut lòn ch’a l’é stàit promëttume
përchè, anté e come
ansima a cost treno ch’a part
minca moment

A l’é dròla costa gabia
ch’am blòca ‘l sen
i peuss pì nen respiré
sòn am ampediss
ëd canté

Papà e mama car, mi i part
iv veuj bin ma i part
i l’avreve pì nen na cita
stassèira

Mi i scap nen, i vòl
capì bin: i vòl
sensa fuma e sensa àlcol
i vòl, i vòl

Lalalalalala
lalalalalala
lalalalalala
i vòl, i vòl

Taggato:
Giu 08

IMG_1457

A l’han fame n’oservassion.
Costa a l’é mia rispòsta.

Taggato:
Feb 24


cita amusandse

cita amusandse


Buté le ròbe an prospetiva a l’é amportant.

I son andàit an montagna, ier, con la cita cita. I l’oma giugà con la fiòca, i l’oma tirà ‘d pere ant l’eva, ròbe parèj.

Peui, për arcuperé, i l’hai travajà ier da ses ore a des e mesa, ma lòn ch’a-i na fà? A la finitiva a son coste le ròbe ch’am resteran dle cite quand ch’a saran grande (“quand ch’a saran”, un-a a l’é già squasi granda adess – e difatti për mi a l’é la “cita granda”).

I son stàit content con mia cita contenta, lòn ch’a-i é ëd pì significativ ant la vita?
E antlora a ven a taj Nino Costa:

Quand ch’a-i rivrà l’ora pì granda: l’ùltima
e ch’am ciamran lòn ch’i l’hai fàit ëd bel
mi rispondrai ch’i l’hai guardà le nìvole
le nìvole ch’a van… travers ël cel.

Ecco, le nìvole a son figura – ant ël sens auerbachian dël termo – dle cite. E son a basta.

Taggato:
Feb 17

I l’hai dëscurbì che, prima ‘d nasse, i l’hai vivù
sempe ant òmo frem, padron ëd soa përson-a,
e gnun a savìa rësponde e tuj a j’ero calm.
(Cesare Pavese, Antenati, vv. 8-10, tradussion ëd Gioanin Davico)

(Lùn-es i l’hai dilo an italian, ma për memòria dël passà e dl’avnì i pens ch’a sia na bon-a ròba arpetlo an mia lenga mare.)

I l’hai ëd sensassion dròle, an cost perìod. Buteje për iscrit a l’é nen belfé. I chërd che sòn a sia gropà a la mesa età, al voghe – anmaginela, almanch – la fin dël temp, a la trasformassion dël còrp e dla ment. E a la ca ch’a l’é dla mia famija da sent agn.
IMG_2385
Sent
agn.

Da quand che dël 1920 le set monie Rosin-e ch’a j’ero restà a l’han lassà ël convent për pijé la via ‘d Turin, e nòno Gioanin a l’ha catà la ca për anandié la soa fàbrica.

E a-i é costa fòto con papà e nòno che am tira tant. I stim ch’a sia dla prima bondosa dël 1937, papà a l’avìa 8 agn a l’época, nòno a j’era a j’ùltime – ma it lo dirìe nen vardand la fòto, nì gnun a podìa prevëdlo an col moment.

E i pens che ‘l temp a l’é circolar. Mi i son ël pare (ël nòno, ambelessì) e i son ëdcò ël fieul (ël pare, ambelessì).
IMG_2386
E costa ca a l’é na sòrt ëd tràmit an tra le generassion. I lo sai da sempe, ma i son ancorsumne un pòch ëd pi an costi di, ant ij quai i ston curand dij progèt intern a la ca, i toch con man dij mon che sensa dùbit sent agn prima a l’ha tocà me nòno, che a l’é ëdcò la përson-a ch’a l’ha mostame ël sens ëd giustissia e dritura, bele se i l’hai mai conossulo. I l’hai sognalo, sì; e tant. A l’ha inspirame.

A son sensassion ch’i sai nen esprime bin con paròle. I deuv elaboreje, ma an part – an part gròssa, i l’hai tëmma – a resteran nen esprimùe. Ma costi mon bele da sì sent agn a parleran.

Taggato:
Set 02

IMG_1963
I l’hai traversà con la famija la mia patria sconda an màchina, ier.

Ier a ancaminava me an nùmer 49, e passé ël di ant ij pòst – Porto Pollo e anviron – che për mi, sarand j’euj, a son ca a l’é stàit ël regal pì bel. (Ambelessì a-i é tuta la stòria.)

Arlongh ël di a l’é rivame na teorìa costanta d’auguri, ròba che a fà bon ben piasì. Le sensassion am guidavo; e un sintagma, la festa dj’agn, për ël qual a venta ch’i disa grassie a Nicola Duberti.

Tanti moment dël di am resteran andrinta. Ruvé, a mesa matin, al San Petru për prenoté ël disné. Spassëggé për Porto Pollo, campand l’euj ai pòst anté ch’i l’oma passà tante istà. Giré për ël golf dël Valinco, anté che squasi minca pera, minca cartel, minca ca a son gropà a un ricòrd, a na paròla dita, a na sensassion.

An doe paròle l’idèja general a l’é che la Còrsica – metàfora pien-a dla vita – a l’é nen (mach) un pòst ëd vacansa, ma a l’é dzora ‘d tut un pòst ëd viagi.

Taggato:
Mag 20

ort
Ant j’ùltime sman-e i l’hai fàit ëd recension, butà ëd tradussion e ‘d poesìe, ma a l’é un pòch ch’i sent l’absògn ëd dì an manera sempia com ch’a van le ròbe për lòn ch’a rësguarda ‘l mè piemontèis.

Pensé an piemontèis am càpita sovens. Sòn a l’é normal, e i pens nen ch’a cambierà con j’agn. Desormé i sai ch’a-i son dj’argoment che për mi a esisto an costa lenga.

Parlé an piemontèis a l’é già un pòch pì malfé. Nen con papà e mama, e gnanca con ij parent, e pì an general con tute cole përson-e ch’i identìfich come piemontèise (parleje a mama an italian a l’avrìa gnun sens, tant për dì). Ma con mie cite, bin, a l’é un pòch pì complicà. I tend a mës-ce le doe lenghe, ròba ch’am pias nen ma a càpita, i deuv fé në sfòrs cossient – lòn che an prinsipi am capitava nen – për seguité con ël piemontèis. A l’é nen ch’a sia na bataja persa, nò; a l’é mach che jë sfòrs sensa arzultà ciàir a ciamo tanta aplicassion.

I pens che sòn a sia gropà a la motivassion: im vard antorn e i capiss che dësfende, che porté an àut costa lenga a l’é sempi pì difìcil, ant la pràtica dle ròbe ‘d mincadì.

Epura mè piemontèis a l’é na ròba bela, argioissanta. Na ròba fàita con ël cheur, sensa gnun but se nen col autotèlich dla sodisfassion ëd fé na ròba për ël gust ëd fela. A sarìa, an sìntesi estrema, la lession ëd mè professor Riccardo Massano:

Fa’ tò dover e chërpa.

E peui a-i é d’àutre ròbe. Dòp ël rëscontr ëd Pianëssa i j’era anmaginame un rëscontr a la Piata. Peui Tòjo a l’ha fane lë schërs. A la finitiva: a chi ch’i-j na parl adess?

E ancora: i l’hai ancaminà a fé l’òrt, ambelessì a nòsta ca. Na ròba lingera. E l’òrt, a travers ëd col pòch ch’i sai ëd nòno Gioanin, e peui ëd tut lòn ch’i sai ëd nòna Teresa, ëd barba Ceco, ëd zio Carlo e naturalment ëd mama, am parla piemontèis.

Da col òrt a-i ven fòra na tomàtica, e cola tomàtica a l’é piemontèisa. Cola tomàtica a l’é figura, sign, espression dla mia lenga piemontèisa. Ch’a l’é nen na ròba bela nì bruta, semplicement a l’é.

Taggato:
Set 10

Dle vire a manco le paròle.

I l’hai sempe avù l’idèja che la mia famija a fussa cola ‘d papà, lassand un pòch da part cola ‘d mama përchè pòvra e campagnin-a. Ma cola famija – la mia famija – a l’ha rèis profonde e s-ciasse, e dzora ‘d tut a l’ha j’anej ch’a ten-o. Alora ancontresse, come stamatin, a la sipoltura ‘d na magna a l’ha fame, come na madeleine, torné a la ment tanti episòdi dla famija, dzora ‘d tut ëd quand chi j’era gagno e ‘l mond a finìa pì o meno al Tèj Lussi.

Dle vire a manco le paròle ma a penseje da bin nò, a manco nen: a l’é mach che noi i foma tante ròbe, is anmaginoma ‘d mond lontan, i foma la guera, i foma ‘l gir dël mond ma a la fin dle fin is trovoma sempe an cola cesa a ricordé chi ch’a-i é pì nen.

La famija a l’é sangh, a l’é tèra, a l’é vent e nebia e fatiga e travaille qui dure victoire qui vient: e la vitòria a l’é pa gnente, a l’é mach fé le ròbe com a venta e peui truvesse minca tant, salutesse, dì na paròla ansema, rispeté j’antenà e fé ël bin.

Përchè a l’ha rason Cesare Pavese quand a scriv:

L’ignorante non si conosce mica dal lavoro che fa ma da come lo fa.

E l’istess as peul disse për la brava përson-a: la vita a l’é longa, e lòn ch’it fà a parla për ti motobin pì fòrt che nen lòn ch’it dise.

Quàich agn fà Milo Bré a l’ha dime:

Com ch’am disìa mia mama, ‘ricòrd-te Lino che a sto mond a venta fé bin, fé ‘d bin, vorèj bin, dì ël bin, përchè ël Bin an veuja bin. Butlo për orcin e pòrtit-lo dapress sempe’. E ti it ses un testimòni.

Alora mi i son mach un testimòni, gnente ‘d pì; e an mi ‘me un tracior – a l’avrìa dit Tavo Burat – ël sangh ëd tuti coj ch’a son passà da sì prima ‘d mi a cola. Mach sòn.

Taggato:
Mag 15

la Piata, ca
… sensa savèj balé con mia cita cita, ant l’aria na canson dij Tre Martelli, e i l’hai pensà che a la fin ël piemontèis për mi a l’é sòn, un moment ëd pas e serenità e alegrìa con mia cita, mach sòn.

Taggato:
Lug 11


Lùn-es a j’era nen stàit possìbil, ma stamatin tut a l’é stàit përfet e la cita, a la finitiva, a l’é partìa.

(La cita a l’ha dodes agn e adess a l’é da sola an sl’Atlantìch, ma për mi a l’é sempre la cita.)

I soma riva al bancon dl’Alitalia e na madamin gentila e materna a l’ha pijala an simpatìa. Dòp a le formalità, i l’oma passà la dogan-a e i soma rivà a la coa për pijé l’avion. Pì an là mi i podìa nen andé.

N’àutra madamin gentila a l’ha pijala an consigna. I soma salutasse con n’ambrass s-ciass e tanti basin. Chila a l’é partìa, e cola partensa – chila montà an sla coriera ch’a la portava a l’avion, mi sol e setà ans na cadrega ant ël nen-leu për ecelensa – a l’é smijame bon bin davsin-a a lòn ch’a peul esse un part.

La cita a va për ël mond, come a l’é giust e bel ch’a sia e mi i son nen trist, nò, i l’hai ël cheur content an pensand ai moment ch’a viv e ch’a vivrà, ancheuj im sent vreman come l’amis mé pì car a l’avìa ciamame na vira, “un pare special”.

Taggato:
preload preload preload
© 2024 Gianni Davico  Licenza Creative Commons