La lenga dël cheur

Ancheuj i veuj parte da na discussion ëd costa dumìnica ansima al grup Noi i parloma piemontèis, ch’a l’ha dame manera ‘d riflete mej ansima al concet ëd piemontèis. Tut a l’é partì da n’oservassion ëd Genio Grassian, che tra l’àutr a scrivìa:

A fà pròpi tristëssa ‘d sente che për quajdun scrive an piemontèis a l’é na drolaria, o quaicòs da fesse mach për rije… A l’é nen tant colpa soa, a l’é vera, ma a l’han mai sentù ch’a-i é na leteratura piemontèisa da sécoj e ch’a-i é na manera ‘d scrive coma ch’as dev second në standard bin establì.

Mi i disìa:

Për mi ‘l piemontèis a l’é la lenga dël cheur, l’italian la lenga dla comunicassion “normal” e l’inglèis la lenga dël travaj – e mincadun-a a rend mia vita mental pi rica e pi pien-a.

E Bepe Sané (Dragonòt) a l’ha scrivù:

Scusme Gianni, ma mi i son pa d’acòrdi. Riduve ‘l piemontèis a “lenga dël cheur” (com ch’a l’han fait dij piemontesista dël passà e com ch’a l’ha fait Claudio Beretta con ël milanèis), a l’é l’anticamera dla dësmentia.

Cost coment a l’ha fame pensé. I l’hai fàit con la memòria quàich pass a l’andaré, e i but ambelessì quàich considerassion ansima a lòn ch’a l’é ancheuj ël piemontèis për mi.

Partoma da l’arvista “é!”, ch’a l’é nassùa con ël but ëd dimostré che nòsta lenga as peul dovresse për parlé ëd tut, e nen mach ëd poesìa e dij nòsti vej. (Cost për mi a l’é n’assiòma, s-ciancà e pla – e d’àutra part cola arvista a l’é nassùa, e peui ëdcò mòrta, përchè mi i l’hai pijà n’inissiativa, giust o sbalià che sòn a sia.) Bin, ant ël nùmer 5 (gené-fërvé 2005), anté ch’a j’era un bel servissi antitolà Educassion bilenga: un gieugh da masnà (con n’artìcol fiamengh, tra l’àutr, ëd GianRens Clivio), mi i l’hai scrivù un tòch, antitolà (nen a cas) La lenga dël cheur, anté ch’i disìa:

Quand Roberta, che adess a l’ha singh ani, a l’é nà, a l’é stàit natural parleje an piemontèis përchè a l’é për mi la lenga dël cheur, pròpi coma l’italian a l’é la lenga dla comunicassion e l’inglèis la lenga dël travaj. A l’é nen stàita donca na decision, ma pitòst un prodòt dla natura.
Mi, mia mare e me pare i soma j’ùnich che i-i parloma sempe an piemontèis. Donca chila a l’é fongà ant n’ambient squasi completament italian.
I tiro a parleje sempe an piemontèis, bele se nen sèmper i-i riesso. I më sfòrso ëd parleje an piemontèis cò an sj’argoment «difìcij» (la mòrt, Dé, l’amor e via fòrt), al mèj che i peusso e donca con quàich cediment. I l’hai notà che fòra dl’Italia për mi a l’é pì fàcil, e cò che am ven-o pì facilment dle paròle che ambelessì i dirìa italianisà (esempi: loce per luce, aqua për eva e via parèj). […]
Bilan: con la premëssa che mi i sarìa nen bon a fé divers, i chërdo che an tute le manere a sia n’esperiensa ùtila përchè la cita a amprend na lenga diversa e son a-i facilitrà ij còmpit an amprendend l’inglèis e àutre lenghe.

Mia considerassion ëd des agn dòp: parleje an piemontèis a na masnà a l’é nen mach n’at d’amor anvers a la masnà, a l’é ëdcò n’at d’amor e ‘d fiducia (o fé, për dì mej: credo quia absurdum) anvers a cola lenga, che aponto a l’é dël cheur përchè dal cheur a part e lì a ruva.

Dël 2008, a la festa dël Piemont, mersì a Batista (përchè miraco mi i l’hai crealo, ma chiel a l’ha portalo a l’onor dël mond) i l’oma sdoganà col sintagma, la lenga dël cheur, che da antlora për mi a veul dì na ròba precisa, ch’i dirai con le paròle ‘d GianRens Clivio:

Mia part i l’hai fala, ij mè cit a parlo piemontèis e fin ch’i vivo i l’avrai da parleje piemontèis a quaidun.

O anche, com ch’a l’ha bin anlustrà Simon Uslengh (a parte da cost original):

Ancora: sempe an cola discussion i rimandava a cost me artìcol.

I vorrìa ancora arcordé lòn ch’a scrivìa a mars 2010 Batista ant un dij sò artìcoj an sla “Gazzetta d’Alba”:

Foma lest a arconeusse cola che a l’é la nòstra lenga dël cheur: a l’é cola che i dovroma quandi che i ciamoma agiut, quandi che i soma ciapà sota a un baron ëd bòsch drocà da la boschera, pëssià fin-a a la cinta e i podima pì nen dësgavërgnessne: cola lenga anreisà ancreus, che i l’oma sentù a fërfojé da andrinta a la cun-a, quandi ch’i j’ero mach dij brojòt longh dontré spane, e ij grand che an vardavo da ansima con cole faciasse gròsse, e con col parlé da gnogno che a fava fin-a dificoltà a capì…

Tut sòn për dì, an doe paròle, che la lenga dël cheur tante vire am giuta e am salva. A peul desse che ‘l piemontèis, lenga mnassà, a meuira; ma certament costa lenga a l’é nen minoritaria andrinta ‘d mi.

Condividi su Facebook

Tweet