Ant j’ùltime sman-e i l’hai fàit ëd recension, butà ëd tradussion e ‘d poesìe, ma a l’é un pòch ch’i sent l’absògn ëd dì an manera sempia com ch’a van le ròbe për lòn ch’a rësguarda ‘l mè piemontèis.
Pensé an piemontèis am càpita sovens. Sòn a l’é normal, e i pens nen ch’a cambierà con j’agn. Desormé i sai ch’a-i son dj’argoment che për mi a esisto an costa lenga.
Parlé an piemontèis a l’é già un pòch pì malfé. Nen con papà e mama, e gnanca con ij parent, e pì an general con tute cole përson-e ch’i identìfich come piemontèise (parleje a mama an italian a l’avrìa gnun sens, tant për dì). Ma con mie cite, bin, a l’é un pòch pì complicà. I tend a mës-ce le doe lenghe, ròba ch’am pias nen ma a càpita, i deuv fé në sfòrs cossient – lòn che an prinsipi am capitava nen – për seguité con ël piemontèis. A l’é nen ch’a sia na bataja persa, nò; a l’é mach che jë sfòrs sensa arzultà ciàir a ciamo tanta aplicassion.
I pens che sòn a sia gropà a la motivassion: im vard antorn e i capiss che dësfende, che porté an àut costa lenga a l’é sempi pì difìcil, ant la pràtica dle ròbe ‘d mincadì.
Epura mè piemontèis a l’é na ròba bela, argioissanta. Na ròba fàita con ël cheur, sensa gnun but se nen col autotèlich dla sodisfassion ëd fé na ròba për ël gust ëd fela. A sarìa, an sìntesi estrema, la lession ëd mè professor Riccardo Massano:
Fa’ tò dover e chërpa.
E peui a-i é d’àutre ròbe. Dòp ël rëscontr ëd Pianëssa i j’era anmaginame un rëscontr a la Piata. Peui Tòjo a l’ha fane lë schërs. A la finitiva: a chi ch’i-j na parl adess?
E ancora: i l’hai ancaminà a fé l’òrt, ambelessì a nòsta ca. Na ròba lingera. E l’òrt, a travers ëd col pòch ch’i sai ëd nòno Gioanin, e peui ëd tut lòn ch’i sai ëd nòna Teresa, ëd barba Ceco, ëd zio Carlo e naturalment ëd mama, am parla piemontèis.
Da col òrt a-i ven fòra na tomàtica, e cola tomàtica a l’é piemontèisa. Cola tomàtica a l’é figura, sign, espression dla mia lenga piemontèisa. Ch’a l’é nen na ròba bela nì bruta, semplicement a l’é.
Commenti
Bò, mi i chërdo che tut lòn ch’as fà ant la vita a l’é o a dovrìa esse autotèlich. Dle vire i stragicoma për fé cheicòs ch’i chërdoma (o ch’i foma finta ëd chërde) ch’a serva, ma a l’é mach n’ilusion, s’i-i beicoma bin is n’ancorzoma che ël mond a sarìa andàit anans istess sensa ëd lòn. E antlora, scond mi, le ròbe a l’é mej feje përchè a l’é giust (visadì: normal) feje, përchè an rendo mej nojàutri, dle përson-e pi pien-e dël giuss ëd la vita.
Un rëscontr a la Plata? N’idèja fiamenga! Ma, nen për dësmorté tò antusiasm, organisé un rëscontr, an qualsëssìa setor, a l’é un-a dle ròbe pi complicà ch’a-i sia. Comsëssìa, s’it decide, fame savèj: për lòn ch’i peuss i sërcrai ëd dete na man.
Riccardo, mersì ëd to bel coment, e ‘dcò për cole paròle ch’it salve da la dësmentia (“stragiché” i l’avìa mai sentilo, tant për dì, ma a l’é bel ch’it l’abie dovrala).
Ël rescontr a la Piata a l’é n’idèja dròla, i lo sai. L’àutr ann i l’hai organisà un cit incontr ëd tradutor (https://giannidavico.it/brainfood/?p=2224), che un pòch a l’ha dame la mzura ‘d com ch’a podrìa esse cost. E bele cola cita ciaciarada anté ch’it ses mnùit ti con toe masnà a peul dé l’idèja. (Al cors ëd grafìa però i j’ero na vinte-na.)
Mi im lo imagin pì o meno parèj: vint përson-e, miraco tranta, ant la cort ëd la Piata a scoté d’intervent an slë stat dël piemontèis ancheuj, dòp a Barba Tòni, dòp a GianRens Clivio, dòp a Tavo Burat, dòp a Tòjo Fnoj (“Dopo i lutti / si schiodano gli armadi”, a disìa Sinisgalli). Un bel disné ch’i prontoma noi për tuj coj ch’a l’avran l’ardiman ëd monté fin-a là dzora. Tanta emossion, e miraco quàich idèja da porté via e rende operativa ‘l dì apress.
Bin, ten-ne anformà e fane savèj s’it l’has damanca d’agiut.